Publicatiedatum: 10 november 2022 Door: Lieke Jongbloed
Voor de bewoners van de Tom Navislaan is sinds dit weekeinde pas echt duidelijk wie de persoon is waar hun straat in de Haagse wijk Ypenburg naar is vernoemd. Dankzij uitgebreid onderzoek van programmamaker Annemiek Lely is het korte leven van de Haagse verzetsheld uitvoerig beschreven in haar eerste boek Het koffertje van oom Tom. Tom Haulog Navis de oudoom van de schrijfster stierf in 1944 in het kamp Natzweiler-Struthof nadat hij in augustus 1942 werd opgepakt door de Duitsers.
Van hem bleef slechts een koffertje over met inhoud dat decennia ongeopend op de zolder van de oma van Lely lag. De inhoud van het koffertje werd uiteindelijk door ooms en tantes naar het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers gebracht in Doetinchem. Voor Annemiek Lely werd de coronaperiode gebruikt om in de geschiedenis te duiken van haar familielid. Dit weekeinde verscheen het boek dat werd aangeboden in de Tom Navislaan aan alle bewoners. Het daadwerkelijke koffertje werd hierna aan het Nationaal Monument Oranjehotel geschonken. Het is het enige koffertje, dat in de oorlog door veel gevangenen werd gebruikt, dat in het bezit is van het herinneringscentrum.
,,Ik werd zelf dertig in het jaar dat corona alles lam legde. Die tijd heb ik besteed om onderzoek te doen naar mijn oudoom die niet ouder werd dan 30”, vertelt Lely in het Oranjehotel in Scheveningen.,,In mijn familie wisten mensen niet veel over oom Tom, daar werd eigenlijk nooit echt over gepraat. Ik wist wel dat het koffertje er was dus had een aanknopingspunt voor mijn onderzoek.” Zo bracht Annemiek Lely vele uren door in de archieven en sprak met familieleden om het hele verhaal over Tom Navis die in het studentenverzet zat compleet te krijgen. „Ik heb zelfs zijn schoolrapport kunnen achterhalen. Het was geen hoogvlieger maar wel in de bètavakken. Het was dus logisch dat hij uiteindelijk in Delft ging studeren.”
Nadat Navis werd verraden kwam hij via een gevangenis in Rotterdam terecht in het Scheveningse Oranjehotel. „Niet ver dus van de plek waar hij opgroeide in Den Haag. Dat moet heel gek zijn geweest.” Uiteindelijk werd Navis vermoord in het kamp. „De vraag die ik me vooraf had gesteld was waarom gaat iemand in het verzet en neemt het risico te sterven. In dit geval kan ik wel zeggen dat het uit vaderlandsliefde was.” Omdat Lely haar onderzoek deed precies in de coronaperiode besloot ze naast het boek ook een podcastserie over verzet te maken met de titel In Verzet. „Eerst was er in Nederland veel samenhorigheid maar dat sloeg al snel om in verzet. Daarom heb ik dit concept verzet wat meer onder de loep genomen en gekeken naar de huidige tijd. Hierin komen dingen aan bod als: ’Is verzet onder alle omstandigheden gegrond.’”
